top of page

Maasbanddijk en watersnood 1926

Balgoy, Keent en de Maas

Op de Maasbanddijk heeft men een prachtig uitzicht over de Maas en het typische landschap waar Balgoy en Keent deel van uitmaken. De Maas is een typische regenrivier. Het water kan plotseling stijgen en dan loopt de boel onder. Zolang het binnen de perken blijft is het een mooi spektakel. Maar in 1993 en in 1995 stond het water hier tot aan de top van de dijk. Opeens was er weer het besef dat een overstromingsramp, zoals die van 1926 een reële mogelijkheid is. 

Rijkswaterstaat ontwikkelde daarna een plan om de rivier aan te pakken. De Maaswerken die daarop werden uitgevoerd en nu nagenoeg compleet zijn, moeten de rivier weer meer de ruimte gaan geven. Dat gaat hand in hand met natuurontwikkeling. Een heringerichte Maas met gevarieerde uiterwaarden, omringd door een uniek landschap van akkers en weiden omzoomd door lage en hoge heggen en soms monumentale bomen. De omgeving maakt deel uit van het Maasheggengebied dat zich uitstrekt van het Limburgse Venlo tot het Gelderse Batenburg.

De Stichting Maasheggen Balgoy wil iets van deze oorspronkelijke rijkdom en schoonheid van de Maasheggen terugbrengen rond Balgoy. Een mooier landschap waar iedereen plezier aan beleeft – de inwoners van Balgoy en het naburige Wijchen, de boeren en de recreanten die Balgoy bezoeken. De Maasheggen zorgen voor afwisseling in het cultuurhistorische landschap langs de rivier en vormen prachtige zichtlijnen vanaf de dijk. Bovendien sluit het groene netwerk aan op ecologische verbindingszones en natuurzones langs de Maas.

Opvallend is dat oude Maasarmen, die in de jaren dertig tijdens de Maaskanalisatie waren dichtgegooid, weer terug zijn gegeven aan de rivier. 

De documentaire “Kronkels van de Maas” (Andere Tijden, VPRO) geeft een mooi overzicht van deze geschiedenis.

Dorpen als Balgoy zijn in de vroege Middeleeuwen ontstaan op vruchtbare oeverwallen langs de Maas. Dit waren wat hogere stukken grond die eigenlijk zelden onder water liepen. Echter met aanvang van de bedijking in het westen in de 12de eeuw werd het water opgestuwd en overstroomden hier dorpen steeds vaker. Uiteindelijk was men ook hier genoodzaakt dijken aan te leggen. Dijken bleken echter door de eeuwen heen vaak te zwak, getuige de vele wielen in onze streek.

Zo ook de dijkdoorbraak bij Nederasselt in 1926. In de ochtend van 31 december 1925 brak de dijk van de Maas bij Overasselt waardoor het Land van Maas en Waal overstroomde. Door het binnenstromende water en ijs werden 3000 huizen beschadigd of verwoest. De schade bedroeg 10 miljoen gulden. Het was de laatste grote watersnoodramp in het Rivierengebied. 
Ook grote delen van noordoost Brabant kwamen onder water te staan. Ook in Balgoy was het een ramp van ongekende orde. Koningin Wilhemina kwam zelfs een bezoek brengen aan de gedupeerde Balgoyenaren.

Wat de Balgoyse en Keentse inwoners er van vonden werd nooit gevraagd. In een videointerview van Pagus Balgoye met Frans Berben en Harry Jans over die periode vertelt Frans dat de Maaskanalisatie voor de Balgoyse en Keentse mensen "nog nie zonne ramp" was. Harry Jans wist wel te vertellen dat alle boeren in Keent werden onteigend en dat de meesten gedwongen waren te verhuizen. Sowieso, de mensen die in loop van de nieuwe Maas woonden moesten verhuizen.

Zoals hierboven reeds gezegd, zijn de Maaskanalisatie en de overige Maaswerken voornamelijk gedurende de jaren dertig van de vorige eeuw in ons dorp gerealiseerd. Mede vanwege de goedkope arbeidskrachten door de crisisjaren en de schrik voor herhaling van de dijkdoorbraak in Nederasselt van 1926 kon ing. Lely zijn plannen versneld uitvoeren. Bij de overstromingen van februari 1926 werd geconcludeerd dat de dijkverzwaring alleen onvoldoende was. Lely kreeg de opdracht om met een betere oplossing te komen. In juli kwam hij met o.a. de aanbeveling dat tussen Grave en Blauwe Sluis 10 scherpe bochten moesten worden afgesneden waardoor de rivier met 19 km werd ingekort, hierbij ook de bocht bij Balgoy en Keent. Hierdoor zou de waterafvoer worden bevordert. De ingekorte rivier was bovendien een extra voordeel voor de intensievere vrachtscheepvaart.

Op deze plekken waar boeren eeuwenlang het land hadden bewerkt, werd tussen 1934 en 1940 gewerkt door honderden tewerkgestelden uit Nijmegen en uit het westen van Nederland. De bedding van de nieuwe Maas werd met de schop uitgestoken, waarna grote zandzuigerinstallaties de rest van het werk deden.

Deze menselijke ingrepen hebben bijgedragen aan de welvaart van ons land maar hebben ook ingrijpende gevolgen gehad voor Balgoy en Keent die hierdoor voorgoed van elkaar gescheiden werden door de rivier.

Tussen 1938 en 1945 voer er een veerpont, vastgehouden aan een ketting tussen Balgoy en Keent. Deze ketting zat verbonden aan grote oeverstenen. In de laatste dagen van de tweede wereldoorlog is het veerpont vernietigd; het opnieuw in de vaart nemen bleek na de oorlog, om met name financiële redenen, niet haalbaar. 
Op zaterdag 5 april 2014 werden twee veerpontsteenbankjes onthuld, vervaardigd met twee originele oeverstenen. De twee bankjes, een in Balgoy en de ander in Keent, vormen tezamen een monument dat de band tussen de beide dorpen, die eens een gemeente vormden, symboliseert. 

Bronnen:
bottom of page